Port Harcourt w Nigerii Światową Stolicą Książki na rok 2014

Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO) ogłosiła, że tytuł Światowej Stolicy Książki na rok 2014 otrzymało nigeryjskie miasto, Port Harcourt. Co roku, począwszy od 2001 r., komisja kwalifikacyjna, w której skład wchodzą przedstawiciele Międzynarodowego Stowarzyszenia Wydawców (IPA-UIE), Międzynarodowej Federacji Księgarzy (IBF) oraz Międzynarodowej Federacji Stowarzyszeń Bibliotekarzy (IFLA), nadaje ten tytuł miastu prezentującemu najlepszy program promocji czytelnictwa. Port Harcourt zostało docenione za przygotowanie programu skupiającego się na młodzieży, na kształtowaniu kultury czytelniczej i walce z analfabetyzmem. W programie jest między innymi kampania zainaugurowana przez prezydenta Nigerii Goodluck Jonathana „Bring Back the Book”, skierowana do dzieci i młodzieży, a także pięciodniowy Garden City Literary Festival, przyciągający co roku najwybitniejszych pisarzy afrykańskich, podczas którego odbywają się m.in. spotkania autorskie, odczyty, warsztaty dla dzieci i dorosłych oraz targi książek.

Leżące w delcie Nigru Port Harcourt – które obchodzi w tym roku 100. rocznicę powstania – zostało wybrane spośród 11 kandydujących miast. O ten tytuł ubiegał się m.in. Kraków i Oxford. Nominacja nie wiąże się z żadną gratyfikacją pieniężną – ma znaczenie wyłącznie symboliczne. Ale przynajmniej na jakiś czas Port Harcourt ściągnie uwagę świata. I to nie ze względu na wydobycie ropy naftowej, lecz na aktywną scenę literacką Nigerii. 

Uwem Akpan nowym odkryciem Opry Winfrey

Jeszcze do niedawna Uwem Akpan miał niewielką rzeszę czytelników. Za swój debiutancki zbiór opowiadań „Say You’re One of Them” otrzymał wprawdzie nominację do Caine Prize, a następnie zdobył Commonwealth Writers’ Prize, ale uznanie krytyków nie przekładało się na liczbę sprzedawanych egzemplarzy. Sytuacja zmieniła się diametralnie, gdy we wrześniu Oprah Winfrey włączyła opowiadania nigeryjskiego jezuity do swojego Klubu Książki. Rekomendacja królowej talk-show wystarczyła, by książka Akpana stała się bestsellerem. W tej chwili antologia opowiadań już drugi tydzień z rzędu zajmuje 1. miejsce na liście New York Timesa najlepiej sprzedawanych książek w kategorii Trade Fiction!

Uwem Akpan

  

Każda historia zawarta w zbiorze rozgrywa się w innym kraju i jest opowiedziana z perspektywy afrykańskiego dziecka ciężko doświadczonego przez los. W „An Ex-Mas Feast” czytamy więc o 12-letniej, kenijskiej dziewczynce, która wchodzi na drogę prostytucji, aby pomóc rodzicom opłacić szkołę brata. A w „Fattening for Gabon” o dwóch osieroconych chłopcach, których wujek tuczy jak zwierzęta, po to by ich potem sprzedać do niewoli. Pozostałe opowiadania mówią o traumatycznych przeżyciach dzieci w Ruandzie, Nigerii i Etiopii. Autor umiejętnie oddał koloryt lokalny poszczególnych krajów, stosując m.in. pidgin English oraz kenijski slang sheng, będący mieszanką suahili i angielskiego.  

„Say You Are One of Them” to nie pierwsza książka o tragicznych losach afrykańskich dzieci, która cieszy się popularnością. Zachodni czytelnicy zdążyli już poznać dzieci-żołnierzy, m.in. z powieści Ishmaela Beaha, Uzodinmy Iweali czy „What is the What” Dave’a Eggersa. Najwyraźniej taka tematyka najlepiej trafia w gusta większości odbiorców, znających wyłącznie stereotypowy obraz Afryki: wojny, biedę i głód. Oczywiście cieszy mnie, że Oprah stawia na Akpana, mam jednak nadzieję, że jej fani sięgną też po dzieła innych pisarzy afrykańskich i poznają drugie, mniej ponure oblicze Afryki.

Opowiadanie „An Ex-Mas Feast” Uwema Akpana można przeczytać tutaj

Znamy już finalistów 10. edycji Caine Prize

Nagroda Caine Prize for African Writing, zwana „afrykańskim Bookerem”, jest uznawana za jedną z najbardziej prestiżowych nagród literackich w Afryce. Przyznawana za najlepsze opowiadanie napisane w języku angielskim, obchodzi w tym roku swój dziesiąty jubileusz.

Spośród 122 opowiadań nadesłanych przez autorów z 12 krajów wyłoniono 5 finalistów:
- Mamle Kabu (Ghana) – „The End of Skill”;
- Parselelo Kantai (Kenia) – „You Wreck Her”;
- Alistair Morgan (RPA) – „Icebergs”;
- EC Osondu (Nigeria) – „Waiting”;
- Mukoma wa Ngugi (Kenia) – „How Kamau wa Mwangi Escaped into Exile”.

Zwycięzca zostanie ogłoszony 6 lipca i oprócz prestiżowej nagrody otrzyma również 10 000 £.

W ubiegłym roku nagrodę Caine Prize zdobyła Henrietta Rose-Innes z Południowej Afryki za opowiadanie „Poison” opublikowane w antologii „Africa Pens”.

Poprzednimi laureatami byli między innymi Ugandyjka Monica Arac de Nyeko i Brian Chikwava z Zimbabwe, który właśnie wydał swoją pierwszą powieść pt. „Harare North”.

Fascynująca lekcja historii z Chimamandą Adichie

„Half of a Yellow Sun” Chimamandy Ngozi Adichie to nie tylko piękna opowieść miłosna, ale przede wszystkim wspaniała lekcja historii. Tragicznej historii Biafry – państwa, zamieszkałego przez lud Igbo, na którego fladze widnieje połowa żółtego słońca wschodzącego na znak nadziei. Podczas wojny secesyjnej w latach 1967-70 Biafra próbowała znieść granice narzucone przez kolonizatora i odłączyć się od Nigerii. Niestety, przy milczącej aprobacie świata, powstanie zostało krwawo stłumione. Na skutek głodu i działań wojennych zginęło ponad milion ludzi. (Jedną z osób aktywnie zaangażowanych w ruch niepodległościowy Biafry był sam Chinua Achebe.)

Akcja tej wieloaspektowej powieści rozgrywa się na dwóch płaszczyznach czasowych: we wczesnych latach 60. i podczas wojny. Autorka kilkakrotnie przeskakuje w czasie dla podkreślenia dramatyzmu wydarzeń. Początkowy optymizm i entuzjazm ustępuje miejsca zniechęceniu i rozpaczy. Tłem powieści jest wojna biafrańska, natomiast jej trzon stanowią losy kilkorga Biafrańczyków, wywodzących się z różnych środowisk. Rezolutnego wiejskiego chłopca, Ugwu, zatrudnionego jako służący u radykalnego profesora matematyki, Odenigbo. Olanny, która porzuca dostatnie życie w Lagos, aby związać się z naukowcem. Jej siostry-bliźniaczki Kainene, którą pozornie nic nie łączy z Olanną, oraz pochodzącego z Anglii nieśmiałego dziennikarza – Richarda.

Zachwyca autentyzm, z jakim Adichie kreśli swoje, tak różne, postaci. Autorka przedstawia nie tylko wnikliwe portrety psychologiczne bohaterów. Opisuje także wątłe związki międzyludzkie – rodzinne, etniczne i narodowe. Z niezwykłą wrażliwością podejmuje trudne tematy. Pokazuje zdradę i wybaczenie. Porusza też problem przynależności oraz kwestię człowieczeństwa i jego granic. I to wszystko przy użyciu prostego, a jednocześnie wyrafinowanego języka.

Adichie, urodzona w 1977 roku w stolicy Biafry Enugu, zna wojnę jedynie z opowieści i z książek. Ale dorastała w jej cieniu, ponieważ straciła w niej obu dziadków. I, jak sama mówi, nie chce o niej zapomnieć ani jej przemilczeć. Jej znakomita powieść jest ponadczasowa. Bo nie dotyczy tylko Biafry. W różnych zakątkach świata nadal toczą się wojny, a – parafrazując jednego z bohaterów powieści – „świat milczy, gdy oni umierają”.

Tytuł: Half of a Yellow Sun
Autor: Chimamanda Ngozi Adichie (Nigeria)
Rok wydania: 2007
Cena: 40,49 zł
Liczba stron: 433
ISBN-13 9780007200283
Oprawa: miękka
Wydawca: Harper Perennial