Nie oceniaj książki po okładce

Niedawno na prześmiewczym portalu Africa is a Country pojawił się interesujący tekst na temat okładek książek o Afryce. Jeden z czytelników, Simon Stevens, zauważył ciekawą prawidłowość: bez względu na pochodzenie autora, typ powieści i tematykę na wielu okładkach widnieje motyw drzewa akacjowego i pomarańczowego zachodu słońca. Pół biedy, jeśli jest to ilustracja przygód opisywanych przez Wilbura Smitha czy Ridera Haggarda. Gorzej jednak, gdy ofiarą grafików-romantyków padną Chimamanda Adichie, Wole Soyinka i Bessie Head.

Ten wpis zainspirował mnie do przyjrzenia się polskim okładkom książek o Afryce.
I tu miła niespodzianka. Wiele okładek niedawno wydanych w Polsce powieści autorów afrykańskich to niebanalne projekty graficzne.

Oczywiście wśród grafików nie brak amatorów akacji i zachodów słońca… 

zwierząt…

oraz lokalnej ludności, zwłaszcza dzieci oraz kobiet niosących na głowie różne przedmioty.

Natomiast projektując okładki do książek o kobietach muzułmankach, graficy mają wyjątkowo łatwe zadanie. Wszak można to zrobić tylko w jeden sposób.

Ten trend dotyczy niestety całej literatury arabskiej, o czym informuje M. Lynx Qualey, prowadząca (w języku angielskim) świetnego bloga ArabLit.

A na koniec konkurs (bez nagród): czym różni się książka Afrykańska opowieść Karen Van Der Zee i Afrykańska przygoda autorstwa Carol Gregor? Pytanie dotyczy oczywiście tylko okładek, jako że treści nie jestem w stanie – i nie zamierzam – porównywać.

Młodzi i obiecujący pisarze afrykańscy

 
Afryka może się poszczycić wieloma wybitnymi pisarzami, począwszy od Chinuy Achebego, Ngugiego wa Thiong'o, Nuruddina Farah, poprzez Mię Couto, Ben Jellouna i Bena Okriego aż po laureatów literackiej nagrody Nobla: Soyinki, Coetzeego, Gordimer czy Mahfuza. Ich twórczość to już klasyka literatury afrykańskiej i na szczęście jest w dużej mierze dostępna w języku polskim. Powoli jednak na scenę literacką wkracza kolejne pokolenie utalentowanych pisarzy. Niektórzy z nich zdobyli już uznanie, ale większość znajduje się poza radarem wydawców i czytelników.

Po ogromnym sukcesie projektów Bogotá-39 i Beirut 39, zorganizowanych przez Hay Festival w ramach obchodów Światowego Dnia Książki w kwietniu ogłoszono listę obiecujących, młodych (w wieku do 40 lat) pisarzy afrykańskich, którzy wyznaczają nowe trendy i nurty w literaturze na południe od Sahary. Wstępnej selekcji do projektu Africa39 dokonał kenijski pisarz Binyavanga Wainaina, przedstawiając jury około 200 dzieł napisanych w różnych językach (m.in. suahili, igbo, lingala, portugalski i hiszpański), z których Elechi Amadi, Margaret Busby oraz Tess Onwueme wybrali ostatecznie 39. Zwieńczeniem projektu będzie publikacja antologii opowiadań napisanych przez wyselekcjonowanych pisarzy z przedmową noblisty Wole Soyinki. Książka ukaże się w październiku na zakończenie obchodów Światowej Stolicy Książki w nigeryjskim mieście Port Harcourt.
 

Oto lista 39 pisarzy afrykańskich, których poczynania warto śledzić:

1. Chimamanda Ngozi Adichie (Nigeria) – znana polskim czytelnikom z powieści Fioletowy hibiskus i Połówka żółtego słońca oraz zbioru opowiadań To coś na twojej szyi. Już za kilka tygodni nakładem wydawnictwa Zysk i S-ka na polskim rynku pojawi się jej najnowsza powieść Amerykaana.
2.  Richard Ali A Mutu (Demokratyczna Republika Konga) – tworzący w języku lingala
3.  Monica Arac de Nyeko (Uganda) – laureatka Caine Prize for African Writing w 2007 r. za opowiadanie Jambula Tree
4. Rotimi Babatunde (Nigeria) – zdobył Caine Prize za Bombay’s Republic
5. Eileen Barbosa (Republika Zielonego Przylądka) – 25-letnia pisarka i doradca premiera otrzymała nagrodę Prémio Revelação Pantera za opowiadanie És um português
6. A Igoni Barrett (Nigeria) – autor powieści Love Is Power, or Something Like That
7. Jackee Budesta Batanda (Uganda) – dziennikarka, laureatka Commonwealth Short Story Competition w 2003 na region afrykański, obecnie pracuje nad powieścią.
8. Recaredo Silevo Boturu (Gwinea Równikowa) - poeta, dramaturg, aktor i reżyser teatralny tworzący po hiszpańsku
9. Nana Brew-Hammond (Ghana/USA) – autorka powieści Powder Necklace, założycielka bloga People Who Write
10. Shadreck Chikoti (Malawi) – autor futurystycznej powieści Azotus the Kingdom
11. Edwige Renée Dro (Wybrzeże Kości Słoniowej) – obecnie pracuje nad powieścią, jej opowiadanie Love Is Not Found At Bus Stops można przeczytać tutaj
12. Tope Folarin (Nigeria/USA) – laureat ubiegłorocznej edycji Caine Prize
13. Clifton Gachagua (Kenia) – niedawno wydał zbiór wierszy The Madman at Kilifi
14. Stanley Gazemba (Kenia) – dziennikarz, ma na koncie trzy powieści The Stone Hills of Maragoli, Khama i Callused Hands oraz osiem książek dla dzieci.
15. Mehul Gohil (Kenia) – dziennikarz, publikuje w Kwani? i na portalu Short Story Day Africa
16. Hawa Jande Golakai (Liberia) – z zawodu immunolog, jej powieść The Lazarus Effect została nominowana do Wole Soyinka Prize
17. Shafinaaz Hassim (RPA) – pisarka i socjolog, pisuje do Mail & Guardian, autorka powieści SoPhia
18. Abubakar Adam Ibrahim (Nigeria) – nominowany w zeszłym roku do Caine Prize i Etisalat Prize for Literature
19. Stanley Onjezani Kenani (Malawi/Szwajcaria) – dwukrotnie nominowany do Caine Prize
20. Dinaw Mengestu (Ehiopia/USA) – autor m. in. recenzowanej przeze mnie powieści The Beautiful Things That Heaven Bears
21. Nadifa Mohamed (Somalia/UK) – jej debiutancka powieść Black Mamba Boy została nominowana do Guardian First Book Award i zdobyła Betty Trask Prize. Niedawno autorka wydała drugą powieść The Orchard of Lost Souls
22. Nthikeng Mohlele (RPA) – autor powieści The Scent of Bliss oraz Small Things.
23. Linda Musita (Kenia) – prawniczka, pisuje do Star i Daily Nation. Obecnie pracuje nad pierwszą powieścią.
24. Sifiso Mzobe (RPA) – zdobył Sunday Times Fiction Prize oraz Wole Soyinka Prize za debiutancką powieść Young Blood.
25. Glaydah Namukasa (Uganda) – przewodnicząca ugandyjskiego stowarzyszenia pisarek, Femrite oraz autorka trzech książek dla dzieci
26. Kioko Ndinda (Kenia) – pisarka i twórca filmowy.
27. Okwiri Oduor (Kenia) – nominowana do tegorocznej edycji Caine Prize, obecnie pracuje nad pierwszą powieścią.
28. Ukamaka Olisakwe (Nigeria) – pisuje dla Nigerian Telegraph, w 2012 roku ukazała się jej debiutancka powieść Eyes of a Goddess
29. Ondjaki (Angola/Brazylia) - właśc. Ndalu de Almeida, znany w Polsce z powieści Babcia 19 i sowiecki sekret
30. Chibundu Onuzo (Nigeria) – jej debiutancka powieść The Spider King’s Daughter  zdobyła nominację do Dylan Thomas Prize i Commonwealth Book Prize.
31. Nii Ayikwei Parkes (Ghana/UK) – jego powieść Tail of the Blue Bird była nowminowana do Commonwealth Prize i została przetłumaczona na j. niderlandzki, niemiecki, francuski i japoński.
32. Taiye Selasi (Ghana/Nigeria/UK/Włochy) – autorka powieści Ghana Must Go, uznanej przez Wall Street Journal i The Economist za jedną z 10. najlepszych książek 2013 roku oraz przetłumaczonej na co najmniej 15 języków. Córka Ghańczyka i Nigeryjki, urodzona w Londynie, wychowana w USA, a obecnie mieszkająca we Włoszech, spopularyzowała termin Afropolitan.
33. Namwali Serpell (Zambia/USA) – nominowana do Caine Prize w 2010 r.
34. Lola Shoneyin (Nigeria) – nominowana do Orange Prize for Fiction za powieść The Secret Lives of Baba Segi’s Wives, świetnie napisaną, tragikomiczną opowieść o życiu poligamicznej rodziny
35. Novuyo Rosa Tshuma (Zimbabwe/RPA) – laureatka Yvonne Vera Award
36. Chika Unigwe (Nigeria/Belgia) – zdobyła Nigeryjską nagrodę literacką, autorka powieści De feniks, Black Sister’s Street (niedawno wydana po polsku pod oryginalnym, niderlandzkim tytułem Fata Morgana - moją recenzję można przeczytać tutaj) i Nachtdanser.
37. Zukiswa Wanner (Zambia/RPA/Zimbabwe/Kenia) – jej najnowsza powieść Men of the South została w 2011 r. nominowana do Commonwealth Writers' Prize
38. Mary Watson (RPA/Irlandia) – laureatka Caine Prize w 2006 r., autorka thrillera The Cutting Room, przetłumaczonego m.in. na włoski, niderlandzki i arabski.
39. Mohamed Yunus Rafiq (Tanzania) – pisarz, dokumentalista, członek hip-hopowej grupy Xplastaz, tworzy w języku suahili.